Özel Güvenlik Görevlilerinin Yetki ve Sorumlulukları Nelerdir?
Özel güvenlik görevlileri, toplumun güvenliğini sağlamada kritik bir rol oynayan profesyonellerdir. Bu görevliler, kamu güvenlik güçlerinin yanı sıra, özel mülkiyetlerin, işletmelerin ve etkinliklerin korunmasında önemli bir görev üstlenirler. Türkiye'de özel güvenlik sektörü, son yıllarda hızla büyüyen ve profesyonelleşen bir alan haline gelmiştir.
Özel Güvenlik Denetleme Başkanlığı’nın açıklamasına göre, 2023 yılı itibarıyla Türkiye'de yaklaşık 341.000 aktif özel güvenlik görevlisi bulunmaktadır. Bu rakam, ülkenin genel güvenlik stratejisinde özel güvenlik sektörünün ne kadar önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir. Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun çerçevesinde faaliyet gösteren bu görevliler, belirli yetki ve sorumluluklarla donatılmıştır.
Özel Güvenlik Görevlisi Ne İş Yapar?
Özel güvenlik görevlileri, temel olarak korumakla görevlendirildikleri alan veya kişilerin güvenliğini sağlamak, potansiyel tehditleri belirlemek ve gerektiğinde müdahale etmek gibi görevlerden sorumlu kişilerdir.
Türkiye Güvenlik-İş Sendikası'nın 2023 raporuna göre, özel güvenlik görevlilerinin %40'ı alışveriş merkezleri, %30'u iş yerleri, %15'i kamu kurumları ve %15'i diğer alanlarda (örneğin, havalimanları, eğitim kurumları) görev yapmaktadır. Bu çeşitlilik, özel güvenlik görevlilerinin farklı ortamlarda çalışabilme ve adapte olabilme yeteneklerini göstermektedir.
Özel Güvenlik Görevlisinin Yetkileri Nelerdir?
Özel güvenlik görevlilerinin yetkileri, 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun'da detaylı olarak belirtilmiştir. Bu yetkiler şunları içerir:
- Koruma ve güvenliğini sağladıkları alanlara girmek isteyenleri duyarlı kapıdan geçirme
- Eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme
- Şüpheli durumlarda kimlik sorma ve kaydetme
- Görev alanında, haklarında yakalama emri veya mahkûmiyet kararı bulunan kişileri yakalama
- Görev alanında işlenen suçlarda suçüstü halinde şüpheliyi yakalama
- Aramalar sırasında suç teşkil eden veya delil olabilecek eşyalara el koyma
- Görev alanında meydana gelen yangın, deprem gibi afet durumlarında ve imdat istenmesi halinde görev alanındaki iş yeri ve konutlara girme
- Genel kolluğa derhal bildirmek şartıyla, araç trafiğini düzenleme ve yönetme
Özel Güvenlik Görevlisinin Sorumlulukları Nelerdir?
Özel güvenlik görevlilerinin sorumlulukları, yetkileri kadar önemlidir ve genel olarak şunları içerir:
- Görev alanında suç işlenmesini önlemek
- Yasalara ve etik kurallara uygun davranmak
- İş güvenliği ve sağlığı kurallarına uymak
- Görev alanındaki kişilerin can ve mal güvenliğini sağlamak
- Acil durumlarda ilk müdahaleyi yapmak ve ilgili birimlere haber vermek
- Görev alanında meydana gelen olayları rapor etmek
- Mesleki eğitim ve gelişim faaliyetlerine katılmak
- Görev alanındaki güvenlik sistemlerinin düzgün çalışmasını sağlamak
- Genel kolluk kuvvetleriyle işbirliği içinde çalışmak
- Kişisel verilerin korunması ve gizlilik ilkelerine uymak
Hangi Özel Güvenlik Görevlileri Silah Taşıyabilir?
Özel güvenlik görevlilerinin silah taşıma yetkisi, belirli koşullara ve yasal düzenlemelere tabidir. Silah taşıma yetkisi için özel güvenlik görevlilerinin aşağıdaki şartları karşılaması gerekmektedir:
- En az lise veya dengi okul mezunu olmak
- Özel güvenlik temel eğitimini başarıyla tamamlamış olmak
- Silah eğitimini başarıyla tamamlamış olmak
- Psikoteknik değerlendirmeden geçmiş olmak
- Sağlık raporu almış olmak
- Valilik tarafından verilen silah taşıma ruhsatına sahip olmak
Silah taşıma yetkisi sadece görev alanı ve görev süresi ile sınırlıdır. Özel güvenlik görevlileri, görev dışında veya görev alanı dışında silah taşıyamazlar.
Özel Güvenlik Görevlisi Gözaltına Alabilir mi?
Özel güvenlik görevlileri, teknik anlamda "gözaltına alma" yetkisine sahip değildir. Gözaltına alma işlemi, yalnızca genel kolluk kuvvetleri (polis, jandarma) tarafından gerçekleştirilebilir. Ancak özel güvenlik görevlileri belirli durumlarda kişileri geçici olarak alıkoyabilir ve genel kolluk kuvvetlerine teslim edebilir.
5188 sayılı Kanun'un 7. maddesine göre, özel güvenlik görevlileri aşağıdaki durumlarda kişileri yakalama ve alıkoyma yetkisine sahiptir:
- Görev alanında suçüstü durumunda
- Haklarında yakalama emri veya mahkûmiyet kararı bulunan kişileri yakalama durumunda
Bu durumlarda, özel güvenlik görevlisi kişiyi yakaladıktan sonra derhal genel kolluk kuvvetlerine haber vermek ve en kısa sürede bu kişiyi genel kolluk kuvvetlerine teslim etmek zorundadır.
Özel Güvenlik Görevlisi Yetki Alanı Dışında Silah Bulundurabilir mi?
Özel güvenlik görevlilerinin silah taşıma ve bulundurma yetkisi, görev alanı ve görev süresi ile sınırlıdır. 5188 sayılı Kanun'un 8. maddesi, özel güvenlik görevlilerinin silah bulundurma ve taşıma yetkilerini açıkça belirtmektedir.
Buna göre:
- Özel güvenlik görevlileri, görev alanı dışında silah taşıyamaz ve bulunduramaz.
- Görev bitiminde silahlar, özel güvenlik şirketine veya kurum/kuruluşa teslim edilmelidir.
- Silahlar, görev alanı dışına çıkarılamaz.
İçişleri Bakanlığı'nın 2023 yılında yayınladığı genelgeye göre, özel güvenlik görevlilerinin yetki alanı dışında silah bulundurması durumunda, görevlinin silah taşıma ruhsatı iptal edilebilir ve hakkında adli işlem başlatılabilir. Aynı genelgede, son beş yılda yetki alanı dışında silah bulundurma vakalarının %60 oranında azaldığı belirtilmiştir.
Özel güvenlik görevlilerinin yetki ve sorumlulukları, toplum güvenliğinin sağlanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu görevliler, yasal çerçeve içinde hareket ederek, kamu güvenlik güçlerine destek sağlamakta ve özel mülkiyetlerin korunmasına katkıda bulunmaktadır. Ancak, bu yetki ve sorumlulukların doğru bir şekilde uygulanması, sürekli eğitim ve denetim gerektirmektedir.