Sürdürülebilir bir Dünya için “Süper Akıllı Toplum”

İçinde yaşadığımız dünyamız, farklı toplumsal yapılar kazanmıştır. İnsanoğlunun değişen ihtiyaçları, bu ihtiyaçlar için gösterdiği çabaları ve araştırmaları ise hiç bitmemiştir. Avcı toplumu olarak başlayan toplum tanımı, 2016 yılında, “Süper Akıllı Toplum” tanımına kadar farklı evrelerden geçmiştir. “Akıllı Toplum” ifadesi, Toplum 4.0 teknolojik gelişmelerinden etkilenmiştir.

İçinde bulunduğumuz toplum yapısı, avcı toplum ile başlamış, sırasıyla tarım toplumu, sanayi toplumu ve bilgi toplumu olarak gelişmiştir. “Toplum 1.0” avcı toplumunu, “Toplum 2.0” tarımsal faaliyetler yapan tarım toplumunu, “Toplum 3.0” sanayi devrimi ile seri üretime başlayan sanayi toplumunu, “Toplum 4.0” ise bilgisayarın icadı ve bilgi paylaşımın başlamasıyla oluşan bilgi toplumunu ifade eder. Toplum 5.0 ise, “Süper Akıllı Toplumu” ifade eder. Odağında “insan” ve “insan refahı” yer almaktadır.

Toplum 5.0 yani “Süper Akıllı toplum (Super Smart Society)” tanımı, ilk olarak 2016 yılında, Japonya’nın 5. Bilim ve Teknoloji Temel Planı’nda, Japon Ekonomik Organizasyonlar Federasyonu (Keidanren) tarafından yapılmış ve ilk Toplum 5.0’ın manifestosu tanıtılmıştır.

Organizasyon sırasında bu kavram, siber alan (sanal dünya) ve fiziksel alanın (gerçek dünya) tümleşik hale getirilmesiyle gelecekte şekillenmesi istenilen toplum modeline işaret ettirilmiş, ulaşılması amaçlanan bu ideal toplum modeli de ‘‘süper akıllı toplum’’ ifadesiyle tanımlanmıştır. Süper akıllı toplum kavramı ise ‘‘ürünlerin ve hizmetlerin ihtiyaç duyan bireylere, ihtiyaç duydukları ölçüde ve zaman diliminde iletildiği; cinsiyet, yaş bölge gibi farklılıkların dikkate alınarak, bu farklılıklar doğrultusunda toplumu oluşturan her bireyin yüksek kalitede hizmet alabildiği bir toplum’’ şeklinde açıklanmıştır.

Toplum 5.0, önceki dört toplumdan izler taşımakla beraber, kazanımları açısından bilgi toplumundan yararlanarak oluşturulmuştur. Bu toplumun merkezinde “insan” ve “insanın yaşam kalitesi” yer almaktadır. Toplum 5.0’ın temel hedefleri, yaşlanan dünya nüfusuna karşı çözümler geliştirilmesi, sanal dünya ile gerçek dünyanın beraber işler hale getirilmesi, nesnelerin internetinden toplumun çıkarları gözetilerek faydalanılması, çevre kirliliği ve doğal afetler için çözüm yolları üretilmesidir. Toplum 5.0’ın belirlenen hedefleri, küresel sorunları çözmek ve sürdürülebilir toplumlar yaratmak için Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen 17 “Sürdürülebilir Gelişim Hedefi” ile uyumludur. Bu hedefler doğrultusunda “Toplum 5.0”ın fayda sağlayacağı alanlar ve ne tür yenilikler getireceği hakkında bilgiler de Keidanren tarafından 9 başlık altında toplanmıştır. Bu başlıklar şehirler ve bölgeler, enerji, afet önleme, sağlık, tarım ve besinler, lojistik, ürün ve hizmetler, finans ve kamu hizmetleri olarak sayılabilir. Toplum 5.0 felsefesini dünyada ilk ortaya koyan ve bu işin mimarı olan Japonya, teknolojideki yetkinliği ile akıllı fabrikaların unsurlarını oluşturan nesnelerin interneti (IoT), makinalar arası iletişim (M2M), endüstriyel robotlar, sensörler ve yarı iletkenler, robotik lojistik çözümler (taşımacı robotlar, konveyörler gibi), endüstriyel üreticilere yönelik yazılım programları ve sistemler, bulut ve uçta hesaplama (edge computing) gibi alanlarda ileri teknoloji çözümler ile Toplum 5.0’ı tüm endüstrilerde ve sosyal faaliyetlerde kullanmayı hedeflemektedir. Bunun yanında “akıllı üretim/akıllı fabrikalar” alanındaki uzmanlığını dünyaya ihraç etmeyi de hedefleyerek ekonomik zenginliğine katkı sağlama amacı gütmektedir.

“Süper Akıllı Toplum”, teknolojinin ve internetin bir arada kullanıldığı, birbiri ile etkileşimin güçlendiği ve teknoloji uygulamalarında daha “akıllı” bir sistemin geliştirilmesini öngörür. Fakat Toplum 5.0 tanımının dünyamıza ve toplum anlayışına getirdiği en büyük katkı, dünyanın mevcut kaynaklarının gelecekteki nesillere de aktarılabilmesi, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliğin de sağlanabilmesi hedefinde bir toplum oluşturabilmektir. Kısaca “sürdürülebilirlik” olarak ifade edilen bu tanım, dünyamızın tamamını etkilemektedir.

Toplum 5.0, sadece çevre kaynaklarının korunması odağında değil, herkesin eşit imkanlara sahip olabildiği, eşit eğitim ve sağlık imkanlarından yararlanabildiği, alt yapı ve sanayileşmede yenilikçiliğin ön plana çıktığı, genç istihdamın önemine dikkat eden, barış ve adalet temelli çalışmaları destekleyen, ortak sürdürülebilir amaçlar için ortaklık kurmayı öneren vb. “insan refahını odağa alan” tüm çalışmaları ifade etmektedir.

Toplum 5.0, bireyleri, kurumları daha fazla ortak çalışma platformlarına yönlendirmektedir. Dünyamız için ortak sürdürülebilir amaçlar için, kurumlar, bireyler ortak düşünce ve ortak akıl etrafında çözümler geliştirmektedir. Teknolojik gelişmeler, yeni tasarımlar, yeni iş alanları vb. hedeflenirken, tüm bu gelişmelerin dünyanın sürdürülebilirliğine nasıl etkiler yapacağı konusu en fazla üzerinde araştırma yapılan ve sonrasında gelişmelerin devam edildiği bir önceliğe sahip olmaktadır. Dünyamızın ısı artışının 1,5 derecenin altında tutulması ise en büyük önceliklerimiz arasındadır. Toplum 5.0, artık sürdürülebilir bir dünya hedefinde çabalarını şekillendirmektedir.

Bundan sonraki toplum tanımının ne olacağını merak ediyoruz. Ancak 2030 yılı Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarını dünyamızın ne ölçüde yerine getirebildiği sanırım yeni “Toplum” tanımımızı da ortaya koyacak. Umuyor ve diliyoruz ki, dünyamız 2030 yılına geldiğinde, gelecek nesillere daha sürdürülebilir bir dünya bırakıyor olmanın mutluluk ve gururunu yaşayacak.

YAZAN

DR. BANU YILMAZ

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE MARKA DANIŞMANI

TEPE SAVUNMA VE GÜVENLİK SİSTEMLERİ SAN. A.Ş.

¹ https://tr.wikipedia.org/wiki/Toplum_5.0

² https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/arastirma-raporlari/toplum-5-0-arastirma-raporu.pdf